Η Παγκόσμια Ημέρα Κοιλιοκάκης γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Μαΐου με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας για τη νόσο που προκαλείται από τη δυσανεξία στη γλουτένη.

Σύμφωνα με την Ένωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων Κοιλιοκάκης (AOECS), εκτιμάται ότι 1 στους 100 ανθρώπους στην Ευρώπη πάσχει από κοιλιοκάκη, αναλογία που αντιστοιχεί σε περισσότερους από 7 εκατομμύρια πάσχοντες. Ωστόσο, μόλις το 25% από αυτούς έχουν λάβει διάγνωση για τη νόσο, επομένως πολλοί συνεχίζουν να ζουν με τα επιβαρυντικά συμπτώματα που τους προκαλεί η κατανάλωση προϊόντων με γλουτένη.

Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού είναι η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου. Πρόκειται για κληρονομική πάθηση και επειδή η βλάβη προκαλείται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα.

Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου και την κατανάλωση τροφών με γλουτένη. Ακόμη και όταν αυτοί οι δύο παράγοντες συνυπάρχουν, είναι πιθανό η κοιλιοκάκη να μην εκδηλωθεί παρά μόνο όταν «πυροδοτηθεί» σε ορισμένες περιπτώσεις από κάποιες ιογενείς ασθένειες ή άλλες αιτίες. Συνήθως η κοιλιοκάκη εκδηλώνεται στα βρέφη μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους, σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα.

Στην Ελλάδα, όπως γράφει το celiac.gr, δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τη συχνότητα εμφάνισης της κοιλιοκάκης, λόγω έλλειψης επίσημης στατιστικής πληροφόρησης και της δυσκολίας διάγνωσής της. Πιθανολογείται ότι παρατηρείται σε 1/2.000-3.000 κατοίκους. Σε άλλες χώρες το ποσοστό κυμαίνεται από 1/150-300 στην Ιρλανδία και τις ΗΠΑ, έως 1/10.000-20.000 σε χώρες της Ασίας.

Στα άτομα με τη γενετική αυτή προδιάθεση, η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη προκαλεί τη λείανση ή την αδρανοποίηση των λάχνων του λεπτού εντέρου που είναι υπεύθυνες για την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων από τον οργανισμό. Οι εκδηλώσεις αφορούν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές και οι συνέπειες είναι αρκετές στην ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού.

Έχει παρατηρηθεί ότι τα συμπτώματα και οι εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης διαφέρουν, συχνά κατά πολύ, από περίπτωση σε περίπτωση και ανάλογα με την ηλικία και διακρίνονται σε γαστρεντερικές και άλλες.

Στα βρέφη παρατηρούνται γαστρεντερικές ενοχλήσεις, διάρροια, συχνές, ογκώδεις και ιδιαίτερα δύσοσμες κενώσεις και στασιμότητα ή απώλεια βάρους.

Στα παιδιά, εκτός από τα παραπάνω, μπορεί επίσης να εκδηλωθεί ναυτία, εμετοί, ανορεξία, αναιμία, δερματίτιδα και στοματικές άφθες. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί και οξυθυμία.

Στους ενήλικες και σε αρχικό στάδιο εκδήλωσης της ασθένειας, παρατηρείται ένα γενικά αίσθημα αδιαθεσίας και κόπωσης ακόμη κι όταν οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις είναι περιορισμένες. Στη συνέχεια και σαν συνέπεια της μειωμένης απορρόφησης βιταμινών, ιχνοστοιχείων και θρεπτικών συστατικών παρατηρούνται ανεμία, οστεοπενία και οστεοπόρωση καθώς και νευρικές και ορμονικές διαταραχές.

Οι πρώτες ενδείξεις από τα πιο πάνω συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν σε ειδική εξέταση αίματος για τη διαπίστωση της παρουσίας αντισωμάτων έναντι της γλιαδίνης, της ρετικουλίνης και του ενδομυίου. Σε περίπτωση παρουσίας τέτοιων αντισωμάτων στο αίμα, απαιτείται ταυτοποίηση της πάθησης με βιοψία δείγματος του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου που λαμβάνεται με γαστροσκόπηση. Οι σύγχρονες ιατρικές πρακτικές απαιτούν για την οριστική διάγνωση μία σειρά από τρεις βιοψίες μετά από εναλλαγή δίαιτας με και χωρίς γλουτένη.

Παρόλο που η κοιλιοκάκη είναι μία αρκετά σοβαρή χρόνια πάθηση, είναι σημαντικό το γεγονός ότι αντιμετωπίζεται εξαιρετικά αποτελεσματικά, χωρίς φάρμακα ή ιατρικές επεμβάσεις.

Θεραπεία αποτελεί η αυστηρή δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη που έχει συνέπεια την επαναφορά του τοιχώματος του λεπτού εντέρου σε κανονική κατάσταση και τον έλεγχο της πάθησης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί και σε ελάχιστες ποσότητες γλουτένης γιατί το μέγεθος της βλάβης του λεπτού εντέρου και ο χρόνος αποκατάστασης είναι δυσανάλογα μεγαλύτερα.

Στην αρχή αυτό είναι κάτι που τρομάζει, αλλά είναι τόσες οι εναλλακτικές τροφές και διατροφικές συνήθειες που υπάρχουν σήμερα που τελικά καταλήγει σε μια καλή οργάνωση της δίαιτας χωρίς ιδιαίτερες στερήσεις και εξαναγκασμού.

Δείτε μερικά ενδιαφέροντα που επισημαίνει ο Οργανισμός Κοιλιοκάκη Ελλάς, μέλος της AOECS:

Μύθοι και Αλήθειες

Κυκλοφορούν πολλές αντιμαχόμενες και ξεπερασμένες πληροφορίες σχετικά με την κοιλιοκάκη… εδώ θα βρείτε απαντήσεις στις συνηθέστερες παρανοήσεις γύρω από τη νόσο.

«Η κοιλιοκάκη είναι μία σπάνια νόσος»….ΜΥΘΟΣ

Έρευνες δείχνουν ότι 1 στα 100 άτομα είναι πιθανό να νοσούν από κοιλιοκάκη. Πολλαπλές μελέτες στην Ευρώπη στις οποίες έχουν συμμετάσχει διάφορα ιδρύματα από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και άλλοι παρόμοιοι οργανισμοί της Αυστραλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών υποστηρίζουν ξεκάθαρα αυτή τη θεωρία. Μία από τις μελέτες αυτές με τον τίτλο European Cluster Project (2004), η οποία περιλαμβάνει έρευνες από όλη την Ευρώπη, έδειξε ότι το ποσοστό εμφάνισης της νόσου κατά μέσο όρο είναι 1:100. Τα ποσοστά υπο-διάγνωσης της πάθησης, αποτελούν επίσης σημαντικό πρόβλημα, καθώς στις Η.Π.Α. και στο Η.Β. μόνο σε 1 από τα 8 άτομα γίνεται έγκαιρα διάγνωση για κοιλιοκάκη, ενώ στην χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό βάσει στατιστικών μόνο 1 στα 100 άτομα που πάσχουν.

«Η κοιλιοκάκη είναι μία απλή τροφική δυσανεξία»….ΜΥΘΟΣ

Η κοιλιοκάκη δεν είναι κάποιου είδους τροφική δυσανεξία ή αλλεργία. Η κοιλιοκάκη αποτελεί αυτοάνοσο νόσημα, το οποίο σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού αντιδρά στη γλουτένη επιτιθέμενο στους ίδιους του τους ιστούς. Στην κοιλιοκάκη, η κατανάλωση γλουτένης προκαλεί βλάβες στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου και είναι πιθανόν να επιδράσει αρνητικά και σε άλλα μέρη του σώματος.

«Μόνο τα παιδιά νοσούν από κοιλιοκάκη»….ΜΥΘΟΣ

Η κοιλιοκάκη μπορεί να αναπτυχθεί και να διαγνωσθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Πιθανόν να εμφανιστεί μετά τον απογαλακτισμό, λόγω της γλουτένης που περιέχουν τα δημητριακά, σε μεγάλη ηλικία, ή σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή στη ζωή κάποιου. Η συνηθέστερη ηλικία διάγνωσης της νόσου είναι μεταξύ 40-60 χρονών. Η διάγνωση όμως, τις περισσότερες φορές γίνεται καθυστερημένα, αφού μελέτες στο Ίδρυμα Κοιλιοκάκης του Ηνωμένου Βασιλείου (www.coeliac.co.uk) έδειξαν ότι 13 χρόνια, είναι ο μέσο όρος για τη διάγνωση ασθενών με κοιλιοκάκη.
Οι λόγοι για τους οποίους σε κάποια άτομα η κοιλιοκάκη εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία ενώ σε άλλα σε μεγαλύτερη, δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί. Το άτομο δεν γεννιέται με τη νόσο αλλά με τη γενετική προδιάθεση να αναπτύξει τη νόσο. Πολλοί θεωρούν ότι κάποια γαστρεντερική μόλυνση μπορεί να είναι ένας παράγοντας που μπορεί να ενεργοποιήσει την ανάπτυξη της νόσου.

«Πρέπει να έχετε εντερικά συμπτώματα όπως διάρροια για να έχετε κοιλιοκάκη»….ΜΥΘΟΣ

Η κοιλιοκάκη είναι γνωστή ως μία «πολύ-συστημική» διαταραχή, κάτι που σημαίνει ότι τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν οποιαδήποτε περιοχή του σώματός σας. Τα συμπτώματα διαφέρουν ως προς το είδος και τη σοβαρότητα, μεταξύ τω ατόμων και επίσης όλα τα συμπτώματα της νόσου δεν σχετίζονται με το έντερο. Πατήστε εδώ για να δείτε μία πλήρη λίστα των συμπτωμάτων κοιλιοκάκης.

«Μόνο τα ελλιποβαρή άτομα διαγιγνώσκονται με κοιλιοκάκη….»ΜΥΘΟΣ

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα περισσότερα άτομα με κοιλιοκάκη, κατά τη διάγνωση, είναι άτομα κανονικού βάρους ή υπέρβαρα. Το σωματικό βάρος δεν πρέπει να θεωρείται ο μοναδικός παράγοντας για να αποφασίσετε πότε πρέπει ή όχι να εξεταστείτε για κοιλιοκάκη.

«Μπορείτε να ξεπεράσετε την κοιλιοκάκη»….ΜΥΘΟΣ

Η κοιλιοκάκη είναι εφ’ όρου ζωής πάθηση και η δίαιτα ελεύθερης γλουτένης αποτελεί τη μόνη της θεραπεία. Αν εισαχθεί ξανά και εκ των υστέρων, γλουτένη στη δίαιτα κάποιου, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά προκαλώντας εκ νέου βλάβες στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου. Αν κάποιος που ακολουθεί τη δίαιτα ελεύθερης γλουτένης, εξεταστεί πάλι για κοιλιοκάκη (αιματολογικές εξετάσεις αντισωμάτων και εντερική βιοψία) τα αποτελέσματα αναμένονται να βγουν αρνητικά. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν νοσεί πλέον από κοιλιοκάκη, αλλά ότι πολύ απλά παραμένει πιστός στη δίαιτα ελεύθερης γλουτένης. Αυτό εξηγείται αφού δεν υπάρχει γλουτένη ώστε να αντιδράσει ξανά το ανοσοποιητικό σύστημα και συνεπώς δεν ανιχνεύονται αντισώματα στο αίμα. Η αφαίρεση της γλουτένης από τη δίαιτα, επιτρέπει την αποκατάσταση της βλάβης του τοιχώματος του λεπτού εντέρου, που έχει εντοπιστεί από τη βιοψία.

«Ψίχουλα ψωμιού δεν θα βλάψουν κάποιον με κοιλιοκάκη»….ΜΥΘΟΣ

Ακόμη και μία πολύ μικρή ποσότητα γλουτένης μπορεί να είναι τοξική για τα άτομα με κοιλιοκάκη. Συνεπώς είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε με σύνεση κατάλληλα μέτρα για να αποφύγετε την ανάμειξη με γλουτένη.

«Αν έχω κοιλιοκάκη δεν μπορώ να φάω τίποτα»....ΜΥΘΟΣ

Υπάρχουν πολλά φυσικά τρόφιμα χωρίς γλουτένη. Τρόφιμα όπως ρύζι, πατάτες και καλαμπόκι δεν περιέχουν γλουτένη και θεωρούνται ασφαλείς αμυλούχοι υδατάνθρακες. Φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, κρέας, πουλερικά, ψάρια και θαλασσινά είναι επίσης επιτρεπόμενα τρόφιμα και φυσικά τα άτομα με κοιλιοκάκη μπορούν ακόμη να αγοράσουν ειδικά παρασκευασμένα για την πάθησή τους προϊόντα, ελεύθερα γλουτένης.

«Μόνο άτομα με ευρωπαϊκή καταγωγή νοσούν από κοιλιοκάκη»….ΜΥΘΟΣ

Άνθρωποι όλων των εθνικοτήτων μπορεί να νοσήσουν από κοιλιοκάκη. Πρόκειται για κοινή νόσο που απαντάται όχι μόνο στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική αλλά και σε χώρες της Μέσης Ανατολής, Ν. Ασίας, Αυστραλίας, Βόρειας Αφρικής και Νοτίου Αμερικής.

Σημαντικές συμβουλές:

— Διατηρήστε ξεχωριστά τα μαγειρικά σκεύη κατά το μαγείρεμα και την προετοιμασία του φαγητού.
— Μην χρησιμοποιείτε για τηγάνισμα το ίδιο λάδι στο οποίο έχετε τηγανίσει και φαγητά που περιέχουν γλουτένη.
— Χρησιμοποιήστε καθαρό γκριλ, διαφορετική τοστιέρα ή σακούλες για τοστ όταν θέλετε να ετοιμάσετε τοστ ΧΓ
— Χρησιμοποιήστε διαφορετικές σανίδες ψωμιού και καθαρίστε επιμελώς τις επιφάνειες

Ακολουθείστε μας