Κορονοϊός: Η θεωρία διαρροής από τη Γουχάν. Συναγερμός από τον ΠΟΥ για τη βιοασφάλεια

Ενόσω ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ετοιμάζει την επόμενη φάση της έρευνάς του για το πώς ξεκίνησε η πανδημία του νέου κορονοϊού, ο Οργανισμός επικαιροποιεί τις οδηγίες του για τα επίπεδα βιοασφάλειας των 13 εργαστηρίων ανά τον κόσμο που πραγματοποιούν πειράματα «κέρδους – λειτουργίας».
Παράλληλα, όλο και περισσότεροι επιστήμονες διατυπώνουν τη θέση ότι ο ΠΟΥ δεν είναι αρμόδιος και δεν πρέπει να είναι αυτός που θα ερευνήσει το θέμα προέλευσης του ιού.

Πολλοί ειδικοί, μερικοί με ισχυρούς δεσμούς με τον ΠΟΥ, λένε ότι οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας καθιστούν αδύνατη την εύρεση αξιόπιστων απαντήσεων από μια έρευνα του οργανισμού. Όπως υποστηρίζουν, αυτό που χρειάζεται είναι μια ευρεία, ανεξάρτητη ανάλυση, ανάλογη εκείνης για την πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ το 1986.

Το προσχέδιο της εν εξελίξει έρευνας του ΠΟΥ για την προέλευση του κορωνοϊού προκρίνει τη μεταφορά του ιού στον άνθρωπο μέσω ενός ζώου. Την ίδια περίοδο δημοσίευσης του προσχεδίου, τον περασμένο Απρίλιο, ο επικεφαλής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, κατήγγειλε πως οι εμπειρογνώμονες που ταξίδεψαν στην Κίνα για να ερευνήσουν την προέλευση του νέου κορωνοϊού δεν είχαν πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα.

Εν τω μεταξύ, η θεωρία σύμφωνα με την οποία ο νέος κορωνοϊός ενδέχεται να διέφυγε από το εργαστήριο Ιολογίας της Γουχάν, που διαχειρίζεται και μελετά τους κορωνοϊούς και βρίσκεται στην πόλη - επίκεντρο της επιδημίας Covid-19, όπου εμφανίστηκε τον Δεκέμβριο 2019, κερδίζει έδαφος.

Άλλωστε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει δώσει «τελεσίγραφο» 90 ημερών στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ώστε να καταλήξουν σε μια εξήγηση για την προέλευση του νέου κορωνοϊού, που εκπνέει τέλη Αυγούστου.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Associated Press, η επόμενη φάση των ερευνών ενδεχομένως να εστιάσει είτε στα πρώτα καταγεγραμμένα κρούσματα της Covid-19 ή να εντοπίσει τα υπεύθυνα ζώα - πιθανώς νυχτερίδες, ως «ενδιάμεσος ξενιστής».

Τα πειράματα «κέρδους – λειτουργίας»

Περισσότερο φως στα αμφιλεγόμενα πειράματα κέρδους – λειτουργίας, γνωστά στην επιστημονική κοινότητα ως «Gain of Function» με τα οποία παγκοσμίως διαφοροποιούνται ή μετατρέπονται γενετικά μέσω πειραμάτων σε τουλάχιστον 13 εργαστήρια ανά τον κόσμο επιπέδου BLS 4, επικίνδυνα παθογόνα και μολυσματικοί ιοί, όπως φέρεται να γίνονταν και στο εργαστήριο της κινεζικής Γουχάν, με στόχο την εύρεση νέων θεραπειών ή εμβολίων ενάντια σε αναδυόμενους επικίνδυνους ιούς, ρίχνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας απαντώντας στην ΕΡΤ, σχετικά με την διεξαγωγή αυτών των πειραμάτων.

Ο ΠΟΥ τονίζει με έμφαση πως «λόγω των προφανών σοβαρών κινδύνων που ενδέχεται να ενέχουν τα πειράματα αυτά, συνιστάται ιδιαίτερα, να μην πραγματοποιούνται, εκτός και εάν υπάρχουν σαφώς επιτακτικοί λόγοι, καθώς και αυστηρή εποπτεία ασφάλειας».

Η δήλωση αυτή του οργανισμού επιβεβαιώνει κατ' ουσίαν τη συνεχιζόμενη διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων με επικίνδυνα παθογόνα από επιστήμονες σε πολλές χώρες, σε επίπεδα ασφάλειας που ποικίλουν μεταξύ τους.

Ο ΠΟΥ μπροστά ακριβώς στους κινδύνους που ενέχουν τέτοιου είδους πειράματα υπογράμμισε ότι ήδη από το 2010, είχε δημοσιεύσει σχετική οδηγία με τίτλο «Υπεύθυνη Έρευνα για τις Επιστήμες της Ζωής για την Παγκόσμια Ασφάλεια Υγείας» ως έγγραφο καθοδήγησης στο οποίο εξετάζονταν οι τύποι έρευνας στον τομέα των βιοεπιστημών που μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία, αναφέροντας μάλιστα και παραδείγματα.

Το έγγραφο περιγράφει μια σειρά συμπληρωματικών επιλογών πολιτικής καθοδήγησης για τη διαχείριση τέτοιων πιθανών κινδύνων ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν προορίζονται να είναι αμοιβαία αποκλειστικοί όπως οι μηχανισμοί εποπτείας της έρευνας, τις πολιτικές για την χρηματοδότηση των οργανισμών και ερευνητών, τους νόμους και κανονισμούς, τους κώδικες δεοντολογίας καθώς και τα ζητήματα που αφορούν την ευαισθητοποίηση και τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σε επιστημονικές κοινότητες, και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και το κοινό.

Προτείνει επίσης ένα πλαίσιο διαχείρισης βιολογικών κινδύνων και ένα ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης για όσους πραγματοποιούν έρευνα για τις βιοεπιστήμες, που θα μπορούσαν δυνητικά να την καταχραστούν, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνολογιών συνθετικής βιολογίας.

Σύμφωνα με τους Financial Times, το 2014 η αμερικανική χρηματοδότηση για τις έρευνες κέρδους-λειτουργίας ορισμένων ιών σταμάτησε από τον τότε πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.

Νέοι κανόνες τέθηκαν σε εφαρμογή το 2017, αλλά παρόμοια πειράματα, συχνά με αμερικανική χρηματοδότηση, συνεχίστηκαν και μετά την απαγόρευσή τους σε εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και του εργαστηρίου που τώρα βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης για την προέλευση του κορονοϊού: το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, σημειώνουν οι FT.

Νέοι κανόνες βιοασφάλειας από τον ΠΟΥ

Το 2021 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με την ΕΡΤ, επανήλθε στο θέμα και προχώρησε στην αναθεώρηση της ορολογίας γύρω από τους κανόνες που πρέπει να διέπουν την υπεύθυνη έρευνα στις βιοεπιστήμες και στις έρευνες διπλού σκοπού (έρευνες κέρδους – λειτουργίας) με στόχο την ενημέρωση της καθοδήγησης σε αυτόν τον τομέα εργασίας, ιδίως υπό το φως των βιοϊατρικών εξελίξεων από το 2010. Κυκλοφόρησε για αυτό τον λόγο τον Δεκέμβριο του 2020 την 4η έκδοση του εγχειριδίου βιοασφάλειας εργαστηρίων.

Αυτό το εγχειρίδιο χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα σε όλα τα επίπεδα εργαστηρίων κλινικής και δημόσιας υγείας, καθώς και άλλων βιοϊατρικών τομέων παγκοσμίως, χρησιμεύοντας ως ένα de facto παγκόσμιο πρότυπο που παρουσιάζει τις βέλτιστες πρακτικές και θέτει κανόνες στη βιοασφάλεια.